Tag: społeczności lokalne

„Organizowanie społeczności lokalnej – metodyka pracy środowiskowej” Marka Rymszy i Barbary Bąbskiej jest drugim tomem poradnika z tytułowej serii, poświęconym metodologicznym i praktycznym zagadnieniom form pracy środowiskowej opartej na tzw. Modelu Organizacji Społeczności Lokalnej (OSL). Głównym adresatem poradnika są pracownicy lokalnych ośrodków pomocy społecznej, jednak wskazówki w nim zawarte dotyczące pracy na rzecz lokalnych społeczności mogą stanowić cenne źródło informacji zarówno dla  pracowników placówek kulturalnych i oświatowych jak i dla działaczy społecznych i wszelkich aktywizatorów życia społeczno-kulturalnego na poziomie lokalnym. W poszczególnych rozdziałach poradnika znajdziemy szczegółowe informacje dotyczące prac z Modelem OSL – począwszy od charakterystyki, diagnozowania oraz wyszukiwania adresatów działań, poprzez zastosowanie odpowiednich narzędzi przy realizacji działań, wyszukiwanie odpowiednich strategii pracy oraz kwestii dotyczących załatwiania spraw formalnych, a kończąc na konkretnych przykładach ukazujących zastosowanie Modelu OSL w praktyce (Swarzędz, Radomsko, Częstochowa). Treść poradnika jest przedstawiona w zwarty i wyczerpujący sposób. Jednym z tych elementów jest powtórzenie istotniejszych według autorów elementów tekstu na marginesie i wyszczególnione ich kolorem czerwonym. W poradniku zastosowano również ramki z różnymi kolorami tła, odpowiadającymi za trzy rodzaje odniesień do głównej części tekstu. Pierwsza ramka „Z życia wzięte” podaje konkretne przykłady z dokumentacji środowiskowych przeprowadzonych w ramach testowania podejścia OSL. W drugim rodzaju ramki przytaczane są kluczowe fragmenty Modelu OSL. Trzeci rodzaj ramki to odniesienia z literatury przedmiotu kluczowe dla działań środowiskowych. Zastosowanie kolorowych ramek pomaga lepiej zorientować się czytelnikowi w poszczególnych elementach poradnika – jedyne co może budzić pewne zastrzeżenia – z całą świadomością zastosowania autorskiej stylistyki graficznej poradnika – to ramki dotyczące literatury przedmiotu, w których użyto nasyconego koloru czerwonego. Nawet podczas krótszej lektury czytanie odniesień z czerwonych ramek jest męczącym dla oczu doświadczeniem. Poradnik Marka Rymszy i Barbary Bąbskiej jest dobrze opracowanym kompendium wiedzy dla każdego komu zależy na rozwoju swojej metodyki pracy środowiskowej oraz przybliżeniu pomocnych narzędzi, które mają pomóc w osiągnięciu zamierzonych na tym polu celów. Przybliżając założenia Modelu OSL poradnik akcentuje wywołanie trwałej zmiany społecznej i rozwoju wspólnoty – co niewątpliwie jest dojrzałym postulatem, stojącym w opozycji do wielu propagowanych współcześnie działań w przestrzeni kulturowej jakże często nacechowanych powierzchownością i oderwaniem od kontekstu lokalnej społeczności.  

“Któż z nas nie chciałby oddać głosu na inicjatywę zrzeszającą ludzi, innowacyjną i przyszłościową? Myślę, że każdy. Broszura ,,Dlaczego centrum usług społecznych?” jest skierowana do nas, czytelników, mieszkańców lokalnych oraz obywateli Polski. Tekst ma na celu zapoznanie z nowym projektem prezydenta RP, ale jego głównym celem jest przekonanie odbiorców do tejże jednostki organizacyjnej, a także przedstawieniem jej superlatyw, korzyści. W nawiązaniu do vacatio legis, czyli zapoznaniu się ze zmianami i przygotowaniu do nich, przedstawione są założenia, z którymi odbiorcy powinni się liczyć. Centrum Usług Społecznych (CUS) ma być miejscem, gdzie usługi będą skupione w jednym miejscu, a mieszkańcy dostaną wsparcie bez względu na okoliczności. Jest to projekt przede wszystkim dobrowolny, a nie przymusowy. CUS ma w zanadrzu wachlarz zmian, czyli: 

-Wszystkie opcje w jednej –poprzez połączone ze sobą instytucje, zespoły mają dostęp do wielu funkcji

-Wszyscy członkowie, w różnych grupach wiekowych otrzymają pomoc i wsparcie.

 Najważniejszą funkcją jest jednak integracja wspólnot, gmin i lokalnych społeczności, co uważam osobiście za bardzo dobry pomysł, ponieważ zniweluje to bariery między ludźmi oraz pozwoli na wyjście ze sfery samotności i da poczucie jedności ludziom, tego, iż nie są sami i są w dobrych rękach. CUS integrować będzie się także z instytucjami pobliskimi i zagranicznymi, tak, by dawać doświadczenie i zdobywać je. Nastawione na współpracę, ma pewne założenia, niezbyt wygórowane. Projekt to korekta pewnych błędów z przeszłości, tak jak funkcjonowanie OPS. CUS chce określić, czego brakuje mieszkańcom, na podstawie tego, co już posiadają. Bardzo celnym trafem jest koordynacja działań poprzez głęboką współpracę z innymi stowarzyszeniami i instytucjami. Broszura wspomina także, czym są usługi społecznej co należy przez nie rozumieć. Wspomina o zbieraniu i analizowaniu danych o nich. Zakłada, iż inicjatywa będzie miała na względzie dobro obywatela. Projekt chce inwestować w obywateli, gminy i społeczności i kapitał. 

 Wsparcie i integracja dla osób w różnych sferach życiowych i miejscach pozwoli na stworzenie więzi lokalnej i terytorialnej i poczuciu tożsamości a także zmniejszeniu izolacji.

Broszura jest częścią pakietu materiałów edukacyjnych zatytułowanego: „Jak utworzyć i prowadzić centrum usług społecznych”. W jego skład wchodzi siedem publikacji rozwijających najważniejsze zagadnienia związane z tworzeniem i funkcjonowaniem nowopowstałych centrów usług społecznych. Z dniem 1 stycznia 2020 roku weszły w życie przepisy ustawy o realizowaniu usług społecznych, a wraz z nimi zgoda na powstanie CUS. Po podpisaniu ustawy była ona przez kilka miesięcy przygotowywana do oficjalnego wejścia w życie. Kancelaria Prezydenta RP zleciła dwójce socjologów – Tomaszowi Kaźmierczakowi i Arkadiuszowi Karwackiemu – stworzenie materiału, który przybliży nową instytucję, zaproponuje sposoby zarządzania usługami społecznymi i nakreśli funkcje ważnych specjalistów: organizatorów i koordynatorów indywidualnych planów usług społecznych. Tak powstała opisywana broszura, zatytułowana: „Zarządzanie usługami w centrum usług społecznych”, dotycząca centrum usług społecznych zaprojektowanego jako instytucja „jednego okienka” i jego roli w lokalnej społeczności. Skupia się ona na konkretnych zadaniach CUS: integracji usług społecznych, rozbudowy ich lokalnej oferty, „szycia na miarę” – procesu świadczenia oraz koordynacji współpracy międzyinstytucjonalnej i międzysektorowej. Przedstawienie nowowprowadzonej ustawy oraz jej znaczenia dla społeczności zawarto w pierwszym podrozdziale tekstu. Autorzy odpowiadają, dlaczego wymaga ona zaangażowania i wprowadzenia w obieg publiczny.

 Pierwsza część broszury zawiera wiedzę głównie merytoryczną, która tworzy podstawę teoretyczną dla drugiej części, nazwanej przeze mnie praktyczną. Tłumaczy ona drogę zarządzania i koordynowania pracy w CUS oraz prezentuje prawdopodobne wyzwania, które pracownicy mogą napotkać na swojej drodze. Całość materiału zawarta w publikacji skierowana jest do osób zainteresowanych zarządzaniem i współtworzeniem centrów usług społecznych. Przekazuje podstawową wiedzę i możliwą drogę prowadzenia takiej instytucji; wraz z problemami ukazuje ich możliwe rozwiązania, wszystko przedstawione etapowo. Ciekawym elementem publikacji są wyróżnione kafelki z esencjonalną wiedzą. Zawarte są w nich najistotniejsze definicje, artykuły prawne i cechy niezbędne u pracowników CUS. Wprowadzają one urozmaicenie graficzne w tekście znajdującego się w broszurze.  

W broszurze przedstawiony zostaje temat współpracy międzysektorowej w ramach centrum usług społecznych. Źródłem zawartych w niej informacji jest ustawa o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (CUS), która zakłada współpracę CUS z lokalnymi usługodawcami wszystkich sektorów. Realizacji tej współpracy mają służyć najlepiej dopasowane do danej wspólnoty formy kooperacji pomiędzy CUS, a podmiotem zewnętrznym. W ustawie zostali wymienieni partnerzy dla CUS, są to: stowarzyszenia, fundacje, jednostki kościelne i wyznaniowe, spółdzielnie socjalne. Działalność podmiotów ma charakter non profit. Partnerami mogą być także osoby prawne i fizyczne prowadzące klasyczną działalność gospodarczą w celu osiągnięcia zysku: organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa społeczne oraz klasyczne przedsiębiorstwa. Organizacje pozarządowe stanowią znaczną grupę zbiorowości podmiotów ekonomii społecznej. Ekonomia społeczna jest segmentem sfery publicznej obok takich elementów jak państwo demokratyczne, gospodarka rynkowa i społeczeństwo obywatelskie. Działania podejmowane w ramach ekonomii społecznej opierają się więc w dużej mierze na solidarności i współpracy, a nie na partykularyzmie i konkurencji, dlatego tak ważna jest współpraca CUS z podmiotami zewnętrznymi, które prowadząc działalność gospodarczą, zatrudniają przy tym m.in. osoby z grup wykluczonych społecznie. Z kolei u podstaw powołania CUS leży m.in idea zapewnienia powszechnego dostępu mieszkańców do usług społecznych. Ekonomia społeczna to w tym ujęciu sfera aktywności obywatelskiej i społecznej, która przez działalność gospodarczą i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej oraz rozwojowi lokalnemu. Zasadniczą trudnością w realizacji współpracy międzysektorowej w ramach CUS może być brak odpowiednio kompetentnych świadczeniodawców. Pomimo, że liczba nowo powstałych przedsiębiorstw społecznych z roku na rok rośnie, średni okres ich efektywnego funkcjonowania nie jest zbyt długi. Wiele zależy od geograficznego lokalizacji danego CUS, dlatego tak istotne jest indywidualne zaplanowanie współpracy w każdym z obszarów (duże miasta, gminy wiejskie, miasta na prawach powiatu), które różnią się infrastrukturą usługową, potencjałem ekonomiczno-społecznym i w których współpraca przyjmie inny charakter. Współpraca międzysektorowa w ramach CUS powinna być realizowana na trzech płaszczyznach: kontraktowanie usług w ramach CUS, tworzenie partnerstw projektowych oraz koordynacja usług społecznych. Szczególną rolę odgrywać będą dwie zasady: współpracy i pomocniczości. Kontraktowanie usług społecznych przyjmie formę zakupu (zlecenia) realizacji określonych usług partnerom (organizacje pozarządowe oraz podmioty ekonomii społecznej), które działają na rzecz społeczności lokalnej. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przewiduje tryb konkursowy jako podstawowy tryb wyłonienia realizatorów zadań publicznych. W broszurze wspomniany jest zakres dotacji jakie może otrzymać podmiot, a także czas trwania współpracy. Zdaniem autorów, utworzeniu centrum usług społecznych powinna towarzyszyć działalność informacyjna upowszechniająca wiedzę o nowej formule odpowiadania na potrzeby społeczności. Dla efektywnego przebiegu współpracy, autorzy broszury rekomendują uruchomienie przy CUS stałego ciała dialogu i konsultacji partnerów zewnętrznych (potencjalnych usługobiorców centrum) w postaci forum partnerów, które stanie się mechanizmem lokalnego dialogu obywatelskiego. 

Publikacja dotyczy inicjatywy lokalnej na temat akcji „MASZ GŁOS”, a jej tytuł brzmi: „Jak wspólnie z władzami pracować nad swoimi pomysłami”. Jest to akcja, należąca do ogólnopolskiej inicjatywy, która wspiera mieszkańców w działaniach na rzecz ich najbliższego otoczenia. Publikacja omawia działania i przedsięwzięcia, jakie realizują członkowie danej społeczności lokalnej np. miasta, wsi czy osiedla, chcąc dokonać czegoś dobrego i pożytecznego dla swojej okolicy. Akcję tę podjęła Fundacja im. Stefana Batorego, która powstała w 2006r  w Warszawie. Jest ona skierowana do mieszkańców danej społeczności lokalnej, którzy pragną podzielić się swoimi propozycjami i sugestiami i chcą się wykazać aktywnym działaniem dla wspólnego dobra. Celem akcji „MASZ GŁOS” jest pomoc osobom z całej Polski we współpracy z samorządami oraz w wprowadzaniu stopniowych zmian i angażowaniu do aktywnych działań kolejnych osób. W publikacji zostały szczegółowo omówione wszelkie wytyczne, potrzebne do realizacji wybranych przedsięwzięć i projektów. Dużym walorem akcji „MASZ GŁOS” jest to, że mieszkańcy różnych społeczności lokalnych nie tylko zgłaszają swoje pomysły i koncepcje na wybraną działalność, ale również deklarują się i biorą udział w ich realizacji, poprzez świadczenia pracy, świadczenia pieniężne, rzeczowe lub inne oraz są odpowiedzialni za przyjęte na siebie zobowiązania. Ważnym zadaniem akcji „ MASZ GŁOS” jest pokazanie, że wszyscy ludzie mogą mieć udział w tym co się dzieje w ich powiecie czy gminie. Aktywność i pomysłowość obywateli, oraz dobra wola gminy są tutaj bardzo znaczące, aby wynik pracy ogółu mógł być korzystny i satysfakcjonujący. Kluczowym czynnikiem lokalnej inicjatywy jest ścisła współpraca z samorządami, opierająca się na wzajemnym zaufaniu i lojalności. W publikacji przedstawiono i podano ciekawe przykłady budowania współpracy między obywatelami, a urzędem gminy. Jednym z przykładów może być wybudowanie przez mieszkańców osiedla boiska do gry w siatkówkę, do którego urząd gminy dostarczył im potrzebne materiały. W treści publikacji omówione również zostały ważne działania lokalne, będące istotnym czynnikiem, który korzystnie wpływa na rezultat przyjętych przedsięwzięć. Przykładami takich działań związanych np. z infrastrukturą są m.in. naprawy ulic osiedlowych i chodników, wszelkie remonty szkół czy innych instytucji publicznych. Jeśli chodzi o kulturę, to przykładami mogą być np. renowacje zabytków, wyjścia do teatru czy prowadzenie działalności kulturalnej w placówkach edukacyjnych. Inicjatywa lokalna zajmuje się także podtrzymywaniem i upowszechnianiem tradycji narodowych, poprzez pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej. Działa również na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych, organizując np. wystawy starych, miejskich pocztówek. Inicjatywa lokalna prowadzi także działalność charytatywną, promującą wolontariat, organizując np. koncerty dla chorych dzieci. Upowszechnia także kulturę fizyczną, przygotowując zawody sportowe, jak biegi przełajowe czy turnieje piłki nożnej. Zajmuje się również działalnością turystyczną, do której należy m.in. organizacja wycieczek.  Inicjatywa lokalna działa także na rzecz ochrony zwierząt i przyrody, a do jej zadań należy np. budowa paśników dla dzikich leśnych zwierząt, jak również budek lęgowych dla ptaków. Publikacja zawiera opis podstawowych dokumentów, które są niezbędne przy podejmowaniu uchwały o inicjatywie lokalnej przez urząd gminy. W publikacji wyjaśnione jest dokładnie, kto i w jaki sposób może zgłosić inicjatywę lokalną, do której ogłoszenia obowiązkowe są dwa głosy, chociaż mile widziane jest poparcie, większej liczby głosów.  

Poradnik to publikacja poświęcona jednemu z najważniejszych wyzwań, jakie stoją przed lokalnymi społecznościami – budowaniu dobra wspólnego. Pierwsza część poradnika przybliża samą ideę dobra wspólnego, ale też trudności, jakie napotkać można próbując tworzyć lokalnie wspólne dobro, a następnie wskazuje, co warto wiedzieć o środowisku lokalnym, aby właściwie rozumieć jego potrzeby i dzięki temu określić, co stanowi dla niego dobro wspólne. W drugiej części publikacji znajdziemy opis specyfiki animacji bazującej na idei wspólnego dobra oraz praktyczne rady, jak tworzyć partnerstwo na rzecz dobra wspólnego, uwzględniające rolę lidera w trosce o dobro wspólne. Poradnik zamykają opisy projektów zrealizowanych w ramach dwóch edycji programu Lokalne Partnerstwa Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.

Publikacja to obszerny i wciąż aktualny swoisty podręcznik tworzenia oraz funkcjonowania Domu Sąsiedzkiego – miejsca, w którym mieszkańcy danej dzielnicy, osiedla etc. mogą aktywnie działać na rzecz swojego otoczenia i innych współmieszkańców, w oparciu o własne siły i zasoby. Przestawiona tu idea Domów Sąsiedzkich zakłada nie tylko wspieranie aktywności społecznej mieszkańców oraz odpowiadanie na potrzeby lokalnych społeczności, lecz przede wszystkim długofalowość tych działań. W publikacji po zapoznaniu się z tłem historycznym powstawania Domów Sąsiedzkich i założeniami do opracowania modelu Domu Sąsiedzkiego znajdziemy więc dokładne wytyczne organizacyjne, wskazówki dot. ewaluacji działań, ale również informacje uwzględniające aspekty finansowe oraz prawne, niezbędne przy planowaniu działania wymagającego, ze swego założenia, długiej perspektywy czasowej.