Tag: organizacje pozarządowe

Broszura ta jest częścią pakietu edukacyjnego „Jak utworzyć i prowadzić centrum usług społecznych”, sporządzonego przez Kancelarię Prezydenta RP. Powstała ona w związku z ustawą z 1 stycznia 2020r. o realizacji usług społecznych przez CUS – Centrum Usług Społecznych. Wyjaśnia, dlaczego diagnoza jest ważna i przedstawia krok po kroku jej realizacje. Mówi o tym, że powinna ona być źródłem informacji na temat społeczności oraz lokalnych instytucji i organizacji we wszystkich gminach. Zadaniem jej ma być identyfikowanie problemów i podawanie sposobu ich rozwiązywania. Władza centralna ma informować władze gminy o potrzebach jej mieszkańców, a Rada gminy na tej podstawie opracowuje program usług społecznych. Opracowywany przy pomocy diagnozy materiał ma służyć przez 5 lat i może być aktualizowany. Przed przekazaniem diagnozy władzom gminy, powinna ona być skonsultowana ze wspólnotą samorządową. Dobra diagnoza powinna zawierać: wieloaspektowość, kompleksowość, zróżnicowanie metod badawczych i partycypację. Przebieg diagnozy to planowanie, badanie i redagowanie raportu. Ważne jest zestawienie potrzeb i to, w jaki dostępny sposób można je zrealizować. Pytania powinny być odpowiednio sformułowane, a wskaźniki odpowiednie do założeń diagnozy. Wybór metod i technik badawczych zależy od tego, jakich informacji się poszukuje. Broszury powinny być powszechnie dostępne, przejrzyste i autentyczne Końcowy etap to ustalenie wspólnego stanowiska oraz wysłanie raportu z przebiegu konsultacji. Przygotowanie diagnozy przez podmiot zewnętrzny może być niewiarygodne ze względu na brak kontroli niedostateczny kontakt ze społecznością lokalną. Z kolei przeprowadzenie badań przez pracowników CUS – Centrum Usług Społecznych, obarcza ich dodatkowymi obowiązkami. Istnieje też ryzyko braku wsparcia przez władze lokalne. Uniknięcie tych zagrożeń jest możliwe, jeśli zbierze się kompetentny zespół ludzi z CUS – Centrum Usług Społecznych oraz władz lokalnych odpowiedzialnych za całość przedsięwzięcia. Gminy nie mają obowiązku tworzenia jednostek CUS – Centrum Usług Społecznych, mają tylko taką możliwość.  

W broszurze przedstawiony zostaje temat współpracy międzysektorowej w ramach centrum usług społecznych. Źródłem zawartych w niej informacji jest ustawa o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (CUS), która zakłada współpracę CUS z lokalnymi usługodawcami wszystkich sektorów. Realizacji tej współpracy mają służyć najlepiej dopasowane do danej wspólnoty formy kooperacji pomiędzy CUS, a podmiotem zewnętrznym. W ustawie zostali wymienieni partnerzy dla CUS, są to: stowarzyszenia, fundacje, jednostki kościelne i wyznaniowe, spółdzielnie socjalne. Działalność podmiotów ma charakter non profit. Partnerami mogą być także osoby prawne i fizyczne prowadzące klasyczną działalność gospodarczą w celu osiągnięcia zysku: organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa społeczne oraz klasyczne przedsiębiorstwa. Organizacje pozarządowe stanowią znaczną grupę zbiorowości podmiotów ekonomii społecznej. Ekonomia społeczna jest segmentem sfery publicznej obok takich elementów jak państwo demokratyczne, gospodarka rynkowa i społeczeństwo obywatelskie. Działania podejmowane w ramach ekonomii społecznej opierają się więc w dużej mierze na solidarności i współpracy, a nie na partykularyzmie i konkurencji, dlatego tak ważna jest współpraca CUS z podmiotami zewnętrznymi, które prowadząc działalność gospodarczą, zatrudniają przy tym m.in. osoby z grup wykluczonych społecznie. Z kolei u podstaw powołania CUS leży m.in idea zapewnienia powszechnego dostępu mieszkańców do usług społecznych. Ekonomia społeczna to w tym ujęciu sfera aktywności obywatelskiej i społecznej, która przez działalność gospodarczą i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej oraz rozwojowi lokalnemu. Zasadniczą trudnością w realizacji współpracy międzysektorowej w ramach CUS może być brak odpowiednio kompetentnych świadczeniodawców. Pomimo, że liczba nowo powstałych przedsiębiorstw społecznych z roku na rok rośnie, średni okres ich efektywnego funkcjonowania nie jest zbyt długi. Wiele zależy od geograficznego lokalizacji danego CUS, dlatego tak istotne jest indywidualne zaplanowanie współpracy w każdym z obszarów (duże miasta, gminy wiejskie, miasta na prawach powiatu), które różnią się infrastrukturą usługową, potencjałem ekonomiczno-społecznym i w których współpraca przyjmie inny charakter. Współpraca międzysektorowa w ramach CUS powinna być realizowana na trzech płaszczyznach: kontraktowanie usług w ramach CUS, tworzenie partnerstw projektowych oraz koordynacja usług społecznych. Szczególną rolę odgrywać będą dwie zasady: współpracy i pomocniczości. Kontraktowanie usług społecznych przyjmie formę zakupu (zlecenia) realizacji określonych usług partnerom (organizacje pozarządowe oraz podmioty ekonomii społecznej), które działają na rzecz społeczności lokalnej. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przewiduje tryb konkursowy jako podstawowy tryb wyłonienia realizatorów zadań publicznych. W broszurze wspomniany jest zakres dotacji jakie może otrzymać podmiot, a także czas trwania współpracy. Zdaniem autorów, utworzeniu centrum usług społecznych powinna towarzyszyć działalność informacyjna upowszechniająca wiedzę o nowej formule odpowiadania na potrzeby społeczności. Dla efektywnego przebiegu współpracy, autorzy broszury rekomendują uruchomienie przy CUS stałego ciała dialogu i konsultacji partnerów zewnętrznych (potencjalnych usługobiorców centrum) w postaci forum partnerów, które stanie się mechanizmem lokalnego dialogu obywatelskiego. 

Publikacja   składa   się   z   dwóch   części.   Pierwsza   z   nich   opisuje   standardy   działania  rad  pożytku,  w  oparciu  o  rozwiązania  modelowe  i  kulturę  współpracy, czyli na normy i wartości ją  wyznaczające. Jak zaznaczyła jedna z autorek kultura współpracy wciąż nie nadąża za uregulowaniami formalno - prawnymi. W tej części zdefiniowane zostały  zasady  współpracy określone w Ustawie jako: pomocniczość, suwerenność stron, partnerstwo, efektywność, uczciwa konkurencja i jawność.  Następnie opisane zostały płaszczyzny i obszary  modelu współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych i postawiono pytanie  gdzie jest w nich miejsce na rady działalności pożytku publicznego. Kolejnym punktem tej części publikacji jest opisanie standardów działania RDPP tzw. standardu minimalnego,  często wynikającego wprost z zapisów Ustawy,  jak  również standardów rekomendowanych,  które zostały sformułowane na  bazie dobrych praktyk pracy istniejących już rad pożytku. Druga część publikacji pokazuje praktyczne rozwiązania – przykładowe uchwały z załącznikami lub wzory  uchwał.

Model opisuje krok po kroku jak przeprowadzić proces badania usług społecznych, w których można spodziewać się zwiększenia jakości lub efektywności w wyniku zmiany finansowania  na kontraktowanie. Autorzy definiują czym jest jakość i efektywność w usługach społecznych i jakie są kryteria ich oceny. Następnie opisują etapy realizacji badania i metody badawcze i przechodzą do zasad samego przeprowadzania badań. Szczegółowo przedstawiają  zestawienie kryteriów, grup badanych i metod badawczych. Pokazane zostają finalne  wersje  produktów -12 narzędzi badania jakości  usług społecznych  na  rzecz  wieloletniego  ich  kontraktowania, testowanych w 9 gminach oraz  15 narzędzi badania efektywności usług społecznych  na  rzecz  wieloletniego  ich  kontraktowania, testowanych w 9 gminach.
W kolejnej części publikacji opisane są ogólne zasady dotyczące wykonywania zadań publicznych wynikające z ustawy o finansach publicznych, tryb realizacji zadań w oparciu o przepisy prawa.
Następnie autorzy przechodzą do analizy wewnętrznej zarządzania jednostką samorządu terytorialnego.
Kolejny rozdział poświęcony jest wyborowi  agenta   zarządzającego   zmianą, czyli podmiotu kolegialnego odpowiedzialnego za   przeprowadzenie procesów  związanych z oceną efektywności i jakości usług publicznych świadczonych na rzecz  społeczności lokalnej lub w regionie.
Następnie autorzy przedstawiają schematy zasad i procedura kontraktowania usług z NGO, wynikające z obowiązujących przepisów, w perspektywie rocznej i wieloletniej, i analizują ryzyka związane z wdrożeniem Wieloletniego Kontraktowania Usług Społecznych (dalej WKUS). 
W kolejnej części przedstawione zostają finalne  wersje  produktów -17  narzędzi  budowania  lokalnej współpracy  na  rzecz  zmiany  sposobu  finansowania  usług  społecznych  na  wieloletnie kontraktowanie, testowanych w 9 gminach. W złącznikach można znaleźć ramowe programy szkoleń związane z wdrożeniem WKUS, scenariusze badań, wzory dokumentacji m.in. umowy WKUS, uchwały dotyczącej Wieloletniego Programu Współpracy z NGO, wzór Wieloletni Program Współpracy z NGO, itp.